راهنمای تغذیه در طول دوره شیمی درمانی و سرطان
تغذیه و سرطان
یک سوم از کل سرطان های دنیا با حفظ وزن مناسب، تغذیه صحیح و عدم مصرف سیگار و دخانیات قابل پیشگیری هستند. ارتباط بروز سرطان با مصرف مواد غذایی به عنوان عامل پیشگیری کننده یا بازدارنده بیانگر نقش کلیدی تغذیه در ایجاد و یا پیشگیری از بروز سرطان می باشد. باید پذیرفت که تغذیه و رژیم غذایی مناسب می تواند به کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند.
به طور کلی در بیماران سرطانی می توان با برخورداری از وعده های غذایی مغزی با تعداد دفعات بیشتر و حجم کم تر به بهبود عملکرد بدن خود کمک نموده و تاثیر مثبتی در طول دوره درمان داشته باشیم.
در شیمی درمانی هایی که گلبول سفید بیمار زیر ۵۰۰ است خوردن سبزیجات خام ممنوع است. مهم ترین اینکه این است که سبزی ها به طور کامل شسته شوند. البته باید گلبول سفید بیمار مورد بررسی قرار گیرد و اگر میزان آن زیر ۵۰۰ بود مصرف میوه های خام را هم محدود می کنیم زیرا هورمون ها و آفت کش هایی که در برخی از میوه ها استفاده می شودمی تواند باعث تشدید اختلال در گلبول سفید بیمار شود.
توصیه ای که به بیماران مبتلا به سرطان می توان کرد این است که تا حد امکان از ترکیبات کافئینه استفاده نکنند؛ اما اگر تمایل به نوشیدن چای دارند حتماً از چای سبز استفاده کنند. این امر ثابت شده که کافئین می تواند زمینه ای برای رشد سلول های سرطانی در بیماران سرطانی باشد. البته برخی مطالعات چنین موضوعی را رد کرده اند، اما به طور کلی صرفاً جهت در نظر گرفتن جنبه احتیاطی این موضوع به بیماران توصیه می شود که تا حد امکان از ترکیبات کافئینه در رژیم غذایی خود استفاده نکنند.
مصرف میوه «گریپ فروت» برای بیمارانی که در حال گذراندن شیمی درمانی هستند به هیچ وجه توصیه نمی شود. این میوه می تواند بر آنزیم ها اثر بگذارد و باعث بروز تغییرات ژنتیکی در دارو ها شود.
در طول شیمی درمانی ممکن است افراد دچار افزایش وزن شوند، به خصوص بیمارانی که به دلیل تهوع، تعداد وعده های غذایی بیشتر با حجم کمترغذا مصرف می کنند؛ بنا بر گزارش بیماران، این روش و عادت غذایی وضعیت آن ها را طی دوره درمان بهبود بخشیده است. همچنین مصرف غذا های چرب و نشاسته ای و غذا هایی که نمک آن ها زیاد است باید محدود شود، زیرا بیماران در طول دوره درمان، داروی دگزامتازون مصرف می کنند.
مسئله مهمی که در شیمی درمانی باید به آن توجه داشت، میزان قند خون بیمار است، چرا که به دلیل استرس و فشار روانی که به آن ها وارد می شود گلیکوژن کبد در آن ها بالا می رود. ضمن اینکه دارو هایی برای کاهش تهوع بیمار استفاده می شوند باعث افزایش گلوکز بیمار می شود. بنابراین توصیه می شود در رژیم غذایی بیمار مصرف بیسکوئیت ها، شکر، تافی، سوهان و گز و حتی مصرف آب میوه هم باید محدود باشد. توصیه می شود به جای آب میوه از خود میوه استفاده شود. حتماً باید در رژیم غذایی بیماران از فلفل دلمه ای، چای سبز و خانواده کلم، به ویژه کلم بروکلی و زرد چوبه استفاده شود.
سوالی که برای بسیاری از بیماران در طول شیمی درمانی پیش می آید این است که مصرف فست فود و نوشابه چه تاثیری بر درمانشان خواهد داشت. باید گفت که مصرف فست فود به صورت محدود (یک یا دو مرتبه در طول درمان) در واقعیت تاثیر چندانی بر روند درمان ندارد. اما به طور کلی باید به بیماران آموزش داد تا مصرف این مواد غذایی را بسیار محدود کنند. ضمناً تعدادی از مواد غذایی باید در مراحل اولیه درمان از برنامه غذایی بیمار حذف شوند مانند غذا های سرخ شده و چرب، غذا های حاوی ادویه جات زیاد و مواد غذایی که دارای بو های تند هستند، مانند سیر و پیاز داغ.
تعدادی از مواد غذایی وجود دارند که بیماران ۲۷ ساعت پس از تزریق کاملاً به آن ها بی میل می شوند؛ به عنوان مثال بی میلی به خوردن گوشت قرمز بسیار رایج است. نباید اصرار داشت که پروتئین مورد نیاز بدن حتماً از راه گوشت قرمز تامین شود.
بوییدن پوست لیمو ترش مرکز تهوع را آرام می کند؛ همچنین می توان از آبنبات هایی با طعم لیمو ترش یا نعناع برای این کار استفاده کرد. همچنین به همین منظور می توان مکیدن یک قطعه یخ کوچک را نیز توصیه کرد. برای افرادی که دچار زخم های دهانی هستند توصیه می شود از مصرف ترشی جات، رب گوجه فرنگی، انواع مرکبات، نوشیدنی های گازدار خودداری کنند، چرا که این امر زخم های دهانی را تشدید خواهند کرد. در صورتی که بیمار زخم دهانی دارد می تواند برای نوشیدن آب از نی استفاده کند. نوشیدن حجم زیاد آب نیز می تواند زخم های دهانی بیمار را تشدید کند. توصیه می شود بستنی و مواد غذایی یخی و سرد در رژیم غذایی این دسته از بیماران لحاظ شود و از مصرف مواد غذایی مانند غذا های سوخاری و ادویه جاتی که حالت شکننده و خشک دارند مصرف نشوند.