سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون قسمتی از مغز قطع شده یا به شدت کاهش یافته و بافت آن قسمت از مغز از اکسیژن و مواد مغذی شروع به از بین رفتن میکنند این حالت یک اورژانس پزشکی محسوب میشود و هر چه درمان زودتر صورت گیرد شدت آسیب به بافت مغز و ناتوانی حاصل ازآن کمتر خواهد بود.

علائم:

ضعف، سوزن سوزن شدن یا مور مور شدن دست و پا یا هر دو اندام یا فلج اندام ها، مشکلات بینایی، اختلال در گفتار، گیجی یا اختلال حسی، سردرد غیرمعمول و ناگهانی

علت بیماری:

جریان خون قسمتی از مغز قطع شده یا به شدت کاهش یافته و بافت آن قسمت از مغز از اکسیژن و مواد مغذی شروع به از بین رفتن میکنند.

عوامل خطر این بیماری:

افزایش سن ،دیابت ،چاقی ،کلسترول بالا و سیگار کشیدن ،مهمترین عامل خطر برای این بیماری، فشارخون بالا است.

عوارض بیماری :

       Ø            محدودیت حرکتی

       Ø            اختلال در کنترل ادرار

       Ø            اختلال در برقراری ارتباط کلامی

رژیم غذایی :

در صورتیکه بیمار هوشیاری کامل دارد در ابتدا رژیم غذایی با پوره یا مایعات غلیظ یا میوه جات کنسرو شده شروع شود چون این نوع غذا ها راحتتر از مایعات رقیق بلعیده میشود. توصیه به خانواده که هنگام غذا خوردن بیمار را از نظر سرفه ، بیرون ریختن غذا از یک سمت دهان ، نگه داشتن غذا به مدت طولانی در دهان یا برگشت مایعات از بینی هنگام بلع بررسی نمایید. در صورت تحمل بیمار به تدریج از رژیم غذایی معمولی استفاده کنید. از مصرف مواد غذایی که حالت چسبنده دارند مثل عسل یا کره بادام زمینی ، نان نرم (باگت) اجتناب شود . اگر بیمار فلج یک طرفه داشته باشد، غذا باید در طرف غیر مبتلا دهان قرار داده شود. در صورتی که بیمار هوشیاری کاملی نداشته باشد به دستور پزشک سوند معده گذاشته می شود.

در هنگام تغذیه با سوند معده نکات زیر را رعایت کنید:

• قبل از تغذیه باید مطمئن شوید که لوله جابه جا نشده باشد.
• مقدار و نوع غذا را پزشک و کارشناس تغذیه تعیین می کند.
• قبل از شروع تغذیه ابتدا دستهاي خود را شستشو دهید.
• وسایل مورد نیاز را براي تغذیه از طریق لوله غذاي مایع و سرنگ مخصوص غذایی آماده کنید.
• قبل از شروع غذا از قرار گیري محل صحیح آن مطمئن باشید. براي این منظور 5-10 سی سی هوا را از طریق سرنگ غذایی کشیده و سپس آن را به انتهاي لوله غذایی وصل کرده و با فشار آرام هوا را وارد معده می کنیم. سپس پیستون را کمی به عقب می کشیم، برگشت مایع سبز یا زرد رنگ نشانه مکان صحیح لوله است.
• پیستون را همچنان به عقب می کشیم و اجازه می دهیم تمامی محتویات معده وارد سرنگ شود اگر مقدار این محتویات بیشتر از 100 سی سی باشد به این معنی است که بیمار نتوانسته غذاي وعده قبل را هضم کند. در این حالت کلیه مایع کشیده شده را به بیمار برگردانید. پر بودن زیاد معده باعث بروز استفراغ میشود. بنابراین در این حالت این وعده غذایی را به بیمار نمی دهیم. اگر این حالت بیشتر از دو بار اتفاق افتاد باید به پزشک اطلاع داده شود.
• قبل از شروع غذا سر را به وسیله قرار دادن بالشی زیر سر و شانه بالاتر بیاورید.
• مطمئن باشید غذا هم دماي اتاق است سرد یا گرم نباشد زیرا مناسب نبودن دما موجب تغییر در حرکات روده می شود و در نتیجه ممکن است بیمار دچار درد شکم و اسهال شود، لذا نیازي به گرم کردن غذا نمی باشد فقط سهمیه غذایی هر وعده را 20 دقیقه قبل از مصرف در دماي اتاق نگه دارید.
• بعد از ریختن غذا سرنگ محتوي غذا را 40 سانتی متر بالاتر از سطح بیمار قرار دهید تا غذا به راحتی به کمک جاذبه زمین وارد معده شود.
• به هیچ عنوان براي وارد کردن غذا از فشار پیستون استفاده نکنید.
• حین تغذیه و 30 دقیقه پس از آن سر بیمار همچنان بالاتر قرار گیرد.
• به منظور تخلیه راحت تر غذا از معده به روده، بیمار را به پهلوي راست بچرخانید.
• هیچگاه قرصها را با غذا مخلوط نکنید.
• دو ساعت بعد از هر وعده غذایی در صورت تحمل بیمار یک سوم لیوان آب میوه یا آب دهید .

تغذیه از طریق پگ:

• طی یک عمل جراحی یک برش کوچک بر روي شکم در ناحیه معده یا روده ایجاد می کنند و از طریق این برش لوله اي را در معده قرار می دهند، که به آن پگ( PEG )می گویند. این عمل معمولا به صورت سرپایی توسط متخصص گوارش انجام می شود.
• اگر بیمار نیاز به تغذیه از طریق لوله به مدت بیشتر از 4 هفته داشت تغذیه به این روش بهتر است.
• براي تغذیه به این روش نکات قبلی را که در تغذیه از طریق لوله بینی- معده ذکر شد انجام دهید.
• روزانه محل ورود لوله را با آب و صابون شستشو داده و سپس کاملاً محل را خشک نمائید.
• بین لوله و پوست پانسمانی قرار دهید و در صورت کثیف شدن آن آنرا زودتر عوض کنید.
• در صورت وجود درد شکم، یبوست، قرمزي و ورم اطراف لوله، اشکال در تنفس، تب، گرفتگی لوله، نشت غذا از اطراف آن و بلند یا کوتاه شدن لوله به پزشک مراجعه کنید.

فعالیت :

¨ ابتدا به بیمار آموزش داده می شود تا تعادل خود را در حالت نشسته حفظ و سپس با استفاده از وسایل کمک حرکتی مانند عصا یا لاکر اقدام به راه رفتن نماید.

¨ اگر به صندلی چرخ دار نیاز پیدا کرد، انواع تاشوی آن که دارای ترمز دستی است کارآیی بیشتری دارد.

¨ به بیمار تاکید می گردد بدون کمک یا وسایل کمکی اقدام به راه رفتن نکند.

¨ در صورتی که بیمار قادر به حرکت نیمه بدن نیست آموزشهای پیشگیری از زخم بستر به همراه بیمار داده شود.

پیشگیری از زخم بستر:

• روزانه مناطقی که در خطر بروز زخم هستند را بررسی کنید.
• برجستگی استخوان ها مانند آرنج، پاشنه، قوزك پا ،قسمت نشیمنگاهی، زیر پستان و مهبل مناطق مستعد می باشند زیرا این نواحی تنها از یک لایه نازك پوست پوشیده شده اند، در صورت قرمز شدن این نواحی می توان از پانسمانهاي شفاف استفاده شود و در این صورت محل مورد نظر باید به طور مرتب و حداقل روزانه از لحاظ بهبود یا پیشرفت زخم بررسی و در صورت پیشرفت زخم با پزشک مشورت شود.
• در صورت عدم منع حداقل هر 2 ساعت یکبار بیمار خود را بچرخانید.
• استفاده از تشکهاي بادي ( تشک مواج) مفید می باشد.
• در زیر مناطقی که حساس تر هستند و احتمال بروز زخم بالا است مانند پاشنه پا، آرنج و قسمت نشیمنگاهی از پنبه خشک استفاده کنید.
• از انجام ماساژ در نواحی قرمز شده پرهیز کنید زیرا باعث آسیب به بافتهاي عمیق می شود .
• اندامهاي ورم کرده را بالاتر قرار دهید این اقدام باعث افزایش جریان خون به این اندامها می شود.
• ملحفه هاي تخت بدون چین و چروك و تمیز باشند و زیر بدن بیمار جمع نشود، این امر مانع ایجاد فشار بر پوست می شود .

مراقبت در منزل( باز توانی، تغذیه ، فعالیت، داروهای مصرفی) :

• جهت جلوگیری از تحلیل رفتن و ضعف عضلات اندام ها را حرکت دهید و مفاصل را باز و بسته نمایید تا از خشکی مفاصل جلوگیری شود.
• بیمار به انجام سرفه و تنفس عمیق تشویق گردد تا به خروج ترشحات کمک شود.
• با استفاده از دستگاه بخور و مرطوب کردن هوای اتاق از خشکی مخاط پیشگیری شود.

علایم هشدار بیماری:

در صورت بروز این عالیم سریعا با 115 تماس بگیرید:

1.تغییر در سطح هوشیاری

2.تنگی نفس و دیسترس تنفسی و تب

3. خارج شدن اتصالات بیمار مانند سوند معده، تراکئوستومی

4.بروز هر گونه علایم نگران کننده مانند از دست دادن تعادل ، سردرد ناگهانی و شدید ، مشکل ناگهانی در بینایی و ...

منابع:

  Ø   راهنمای بالینی پرستاری مبتنی بر شواهد

  Ø   Nanda nursing diagnoses 2021-2023

  Ø   Brunner Suddarth's textbook of Medical surgical Nursing2018

  Ø   https://familydoctor.org